Ratuj skrzydlatych sąsiadów!

Poradnik interwencyjny dla ratowania życia i siedlisk ptaków gniazdujących w budynkach

Czy wiesz, że ogromna większość ptaków w mieście mieszka pod wspólnym dachem z ludźmi? W naszych domach chronią się i odbywają lęgi jerzyki, wróble, mazurki, sikory, szpaki, jaskółki, gołębie, kopciuszki, pustułki, a nawet sowy i inni skrzydlaci sąsiedzi.

Znajdują siedliska w stropodachach, otworach i kanałach wentylacyjnych oraz we wszystkich szczelinach elewacji, np. za rynnami i rurami spustowymi, pod dachem, parapetami i balkonami. Jaskółki lepią swoje błotne gniazda w okiennych niszach i loggiach.

Ptaki są ważnym ogniwem w miejskim ekosystemie, skuteczną i najbezpieczniejszą bronią przeciwko szkodnikom roślin i owadom uciążliwym dla ludzi. Ich gwarna obecność cieszy nasze oczy i uszy, sprawia, że betonowe osiedla wydają się bardziej znośne do życia.

Wszystkie te ptaki są pod ochroną! Interpretację aktów prawnych, które je chronią, znajdziesz na końcu tego poradnika.

Co roku na terenie całej Polski mnóstwo budynków poddawanych jest remontom i termomodernizacji. Są to zabiegi  potrzebne i korzystne, ale stwarzają śmiertelne zagrożenie dla ptaków, ponieważ zwykle odbywają się w sezonie lęgowym, kiedy w gniazdach są jajka lub pisklęta.

Rusztowania i siatki oplatające ściany uniemożliwiają  rodzicom karmienie młodych, otwory w stropodachach są kratowane, a wszystkie ubytki w murze wypełniane bądź zaklejane styropianem. Ptaki giną w okrutny sposób, często żywcem zamurowane w gniazdach. Te, którym udaje się przeżyć, tracą swoje siedliska i możliwość wyprowadzenia lęgu.

Właśnie utrata siedlisk jest jedną  z głównych przyczyn niepokojącego  spadku liczebności populacji niektórych z tych gatunków ptaków, jak choćby pospolitych dawniej wróbli.

Rozejrzyj się, ptaki  mogą być zagrożone  na twoim osiedlu lub w okolicy!

Twoja interwencja może uratować ich życie i sprawić, że ich siedliska, zniszczone podczas prac budowlanych, zostaną zrekompensowane skrzynkami lęgowymi.

Jeśli wiesz, że w bliższym lub dalszym sąsiedztwie planowane są prace na budynkach:

–  Skontaktuj się  z administracją i dowiedz, czy została dla nich wykonana ekspertyza ornitologiczna.

W przypadku jej braku poinformuj o takiej potrzebie. Postaraj się przekonać administrację,  że wykonanie ekspertyzy ornitologicznej zapobiegnie nieprzewidzianym kłopotom, gdyby prowadzone prace zagroziły gniazdującym w budynku ptakom. Na zniszczenie gniazd ptaków (nawet poza okresem lęgowym, czyli od 16 października do 1 marca), potrzebne jest  uzyskanie zgody Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

– Obejrzyj dokładnie budynek przeznaczony do remontu lub ocieplenia, czy znajduje się w nim strych lub stropodach wentylowany przez okienka lub drożne otwory. Sprawdź, czy w elewacji są ubytki (zwracaj uwagę na rury spustowe i rynny, parapety, dachy, loggie i balkony), w których mogą się gnieździć ptaki.

Wiosną lub wczesnym latem będzie to zadanie stosunkowo łatwe, ponieważ wtedy widać  przy budynkach ruch ptaków. Poza okresem lęgowym (praktycznie od września do marca) pogląd czy w budynku mogą gniazdować ptaki, trzeba oprzeć głównie na ocenie stanu zachowania elewacji. Pamiętaj, że szczeliny, przez które ptaki mogą wchodzić do ukrytych w ubytkach gniazd, często są naprawdę bardzo małe, np. sikorkom wystarczy szparka szerokości 2,5 cm. Często w lokalizacji siedlisk mogą pomóc ciemne sierpy widoczne na ścianie pod otworami czy ubytkami – ślady zostawione przez ogony ptaków przy wejściach do gniazd.

– Jeśli przypuszczasz, że w budynku, który będzie poddany pracom budowlanym, mogą w sezonie lęgowym gniazdować ptaki, uprzedź o tym Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska (właściwą dla danego województwa) oraz odpowiednie wydziały urzędu miasta (dzielnicy), czyli wydział architektury i budownictwa oraz wydział ochrony środowiska.

W sytuacji, kiedy spotykasz remontowany lub ocieplany budynek i przypuszczasz, że mogą być w nim siedliska ptaków:

– Dowiedz się, kto jest inwestorem a kto wykonawcą prowadzonych prac. To oni są odpowiedzialni za ochronę elementów  środowiska naturalnego na terenie budowy.

Dane znajdują się na żółtej tablicy, która powinna być umieszczona przy budynku. Jeśli jej nie ma, zapytaj o to pracowników. W ich  ustaleniu może też pomóc Straż  Miejska.

– Pilnie skontaktuj się z inwestorem i wykonawcą prac: spytaj, czy zostały poprzedzone ekspertyzą ornitologiczną i w jaki sposób ptaki i ich gniazda są chronione przed zagrożeniem wynikającym z prowadzenia robót. Poinformuj, że na zniszczenie gniazd (także poza okresem lęgowym) konieczna jest zgoda Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Porozmawiaj z majstrem na budowie oraz inspektorem nadzoru budowlanego.

Nie daj się zwieść zapewnieniom bez pokrycia w dokumentach. Inwestorzy zazwyczaj twierdzą, że w budynku na pewno nie gniazdują  ptaki i opinia ornitologiczna nie była potrzebna. Dobrze jest, gdy rozmawiając z inwestorem i wykonawcą powołujesz się na konkretne akty prawne, warto mieć przy sobie wydrukowany wyciąg z przepisów (patrz na końcu poradnika).

– Postaraj się zrobić zdjęcia dokumentujące wygląd budynku i prowadzone prace: powinny pokazywać plan  ogólny i detale. Taka dokumentacja może okazać się bardzo przydatna w ocenie sytuacji przez odpowiedzialne organy podczas dalszego prowadzenia sprawy.

– Poproś o pomoc organizację chroniącą zwierzęta. Dobrze mieć dodatkowych świadków, np. przedstawiciela tej organizacji lub kogoś z mieszkańców.

– Jak najszybciej powiadom Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, która powinna  zwrócić się do inwestora o wyjaśnienia. Poproś też o interwencję urząd miasta (gminy).

– Monitoruj sytuację sprawdzając, czy postępujące prace nie stwarzają bezpośredniego niebezpieczeństwa dla ptaków i ich gniazd.

– Kiedy twoje działania nie przynoszą pożądanych skutków, zawiadom media. Obawa przed  złą sławą często skłania zainteresowanych do właściwych kroków.

Kiedy widzisz bezpośrednie zagrożenie dla ptaków i ich siedlisk, tzn. lada moment gniazda zostaną zakratowane bądź zaklejone styropianem lub zniszczone podczas wymiany rynien, parapetów bądź blachy przykrywającej dach:

– Natychmiast wezwij patrol Policji lub Straży Miejskiej!

Wytłumacz im sytuację: pokaż zaobserwowane miejsca gniazdowania i wskaż zagrożenie. W dużych miastach policjanci i strażnicy są na ogół zaznajomieni z tematem. Gorzej może być na prowincji, dlatego koniecznie trzeba się powołać na przepisy prawne, warto też dać je funkcjonariuszom do ręki. Mogą oni wstrzymać prace do czasu wyjaśnienia sytuacji (na wszelki wypadek zanotuj godzinę przybycia i numer patrolu).

– Telefonicznie zaalarmuj Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska oraz właściwe wydziały urzędu miasta i poproś o pilną interwencję.

Z tym samym zwróć się do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

W ślad za telefonem wyślij pisma. Dodatkowo możesz to zrobić  drogą mailową załączając zrobione na miejscu zdjęcia.

– Poproś o pomoc organizację chroniącą ptaki lub w ogóle zwierzęta.

– Cały czas kontroluj sytuację na budynku.

Nie ufaj gołosłownym obietnicom, sprawdzaj, czy w ślad za twoją  interwencją idą konkretne działania, by zapewnić  ptakom bezpieczeństwo.

– Powiadom media.

Twoja interwencja powinna przynieść skutek w postaci szybkiego wstrzymania prac. Inwestor zostaje zobowiązany do zamówienia fachowej ekspertyzy ornitologicznej, która powinna określić  gatunkowy i liczebny stan ptaków gniazdujących w budynku i zalecić odpowiedni harmonogram prac, by ptaki mogły bezpiecznie dokończyć lęgi.

Jeśli siedliska ptaków muszą być w toku prac  zniszczone (bo nie ma alternatywy), inwestor musi na to uzyskać zgodę  od Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Zgoda taka  udzielana jest na czas po zakończeniu lęgów i pod warunkiem zrekompensowania ptakom utraconych miejsc gniazdowania. Kompensacja ma zwykle polegać na powieszeniu na budynku bądź w jego okolicy określonej ilości skrzynek lęgowych dla określonych gatunków ptaków.

Na każdym etapie twojego zaangażowania możesz liczyć na naszą pomoc.

Przepisy prawne

Telefon alarmowy: 888 066 402

Mail: [email protected]